Ułatwienia dostępu

Mońki

Gmina Mońki

Miasto i gmina Mońki położone są w północno-wschodniej Polsce – na skraju otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego i Puszczy Knyszyńskiej. Mońki liczą 11 tysięcy mieszkańców i zajmują powierzchnię 16.156 ha (z czego 766 ha przypada na miasto). Stanowią ważny ośrodek gospodarczy, usługowy i kulturalny. Dogodny dojazd zapewnia przelotowa trasa o znaczeniu krajowym (do przejść granicznych na Litwę i Białoruś) oraz, przebiegająca przez Mońki, zelektryfikowana trakcja kolejowa Białystok – Ełk.

Mońki stanowią naturalną „Bramę na Biebrzę”, posiadają dobrą bazę hotelowo – turystyczną, sportową i rekreacyjną (kompleks boisk piłkarskich, pełnowymiarowa hala sportowa, nowoczesna kryta pływalnia).

W odległości 10 km od Moniek znajduje się Twierdza Osowiec, zbudowana w latach 1882 – 1915 w zwężeniu doliny Biebrzy.

Mieszkańców
0
Powierzchni
0 km²

Historia

Powstanie Moniek wiąże się z otwarciem w 1881 roku linii kolejowej Białystok – Królewiec. Wówczas przy jednej ze stacji kolejowych postała nieduża osada. W ciągu następnych kilkudziesięciu lat nic nie wróżyło Mońkom szybkiego rozwoju. W czasie międzywojnia w Mońkach został wybudowany kościół, i miejscowość, licząca wówczas około 200 mieszkańców, stała się siedzibą parafii. Przełomową datą w historii Moniek był rok 1953, kiedy to za sprawą decyzji administracyjnej tę ciągle jeszcze wieś wyznaczono na siedzibę powiatu.

Rozpoczęto wówczas budowę całej infrastruktury, budynków i dróg, potrzebnych do funkcjonowania centrum administracyjnego dosyć dużego obszaru, obejmującego takie pobliskie miasta z długoletnią tradycją „miejskości” jak Knyszyn i Goniądz. W 1965 roku Mońki uzyskały prawa miejskie. Kiedy w 1975 roku wskutek reformy administracyjnej kraju powiaty przestały istnieć i Mońki straciły swoją podstawową funkcję ośrodka powiatowego, należało poszukać innego kierunku rozwoju, który pozwoliłby nie zmarnować już istniejącego w tym mieście potencjału ludnościowego i infrastrukturalnego. Mońki się rozrastały i w 1975 roku liczyły sobie 5717 mieszkańców.
Zjawisko stałego napływu ludności z okolicznych wsi do Moniek było ściśle powiązane z liczbą nowych mieszkań oddawanych do użytku przez miejscową spółdzielnię mieszkaniową. Dlatego też liczba ludności Moniek rosła bardzo szybko. W latach 80-tych powstał w Mońkach jeden z największych zakładów przemysłowych w mieście Zakład Montażu Elementów Dyskretnych „Unitra – Cemi”, który jednak upadł wraz z nastaniem okresu transformacji.

Obecnie Mońki są miastem, zajmującym obszar 8 km2 (766 ha) i liczącym prawie 11 tysięcy mieszkańców. Są ponownie siedzibą władz powiatowych. Mońki to miasto stosunkowo młode, biorąc pod uwagę zarówno jego krótki „staż” bycia miastem jak i wiek mieszkańców. Około 61% populacji jest w wieku produkcyjnym (18-59/64 lat), 27% – w wieku przedprodukcyjnym i 12% – w wieku poprodukcyjnym.

W latach 90-tych miasta nie ominęło zjawisko bezrobocia. W 1994 bezrobotni stanowili 17% ludności aktywnej zawodowo, w 1997 – ponad 10%. Według danych internetowego Serwisu Urzędów Pracy stopa bezrobocia we wrześniu 2002 roku w powiecie monieckim wyniosła 9%, co jest raczej dobrym wynikiem w porównaniu z innymi powiatami województwa podlaskiego i średnią krajową, kształtującą się na poziomie 17,6%.

Rozrywka, sport, kultura

W Mońkach znajduję się tzw. amfiteatr, gdzie odbywają się niektóre imprezy i koncerty (śpiewał tu m.in. Krzysztof Krawczyk). Na miejskim stadionie obchodzono „Święto Ziemniaka”. Tam też grają piłkarze miejscowej drużyna, Ludowego Klubu Sportowego „Promień Mońki”. Przy Szkole Podstawowej numer 3 znajduje się hala sportowa, miejsce wielu zawodów sportowych. Natomiast w sali gimnastycznej monieckiego gimnazjum odbywają się mecze piłki siatkowej. W 2006 oddano do użytku powiatowy basen. W Monieckim Domu Kultury odbywają się liczne wystawy artystyczne oraz spotkania.

Edukacja

W Mońkach znajduje się kilka placówek edukacyjnych, od nauczania przedszkolnego po średnie. W mieście znajduje się przedszkole samorządowe. Istnieją także dwie szkoły podstawowe – nr 2, im. Jana Kochanowskiego oraz nr 3. Monieckie gimnazjum wcześniej było Szkołą Podstawową nr 1, jednak zostało przemianowane po reformie edukacji w 1999 roku. Uprzednio za patrona miała Mikołaja Kopernika, obecnie trwają prace nad wyłonieniem nowego. Na Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych składa się Liceum Ogólnokształcące oraz Zasadnicza Szkoła Rolnicza i Liceum Rolnicze. Istnieje także prywatne Centrum Edukacji MENTOR, w którego skład wchodzą gimnazjum, Liceum Ogólnokształcące oraz LO uzupełniające, Szkoła Policealna dla Dorosłych i Podlaski Ośrodek Kształcenia Nauczycieli. W Mońkach znajduje się Biblioteka Publiczna oraz jej oddział dla dzieci i młodzieży.

Zabytki